03/06/2024 - Elie Provost
ANALYSE Tijdens de opening van het bal van de acteurs die deelnemen in de Ducasse van Bergen werd nog maar eens duidelijk dat de integratie van vrouwen controversieel en niet evident blijft. De president van de acteurs legde in zijn speech nogmaals de nadruk op het geslachtskarakter van de acteurs. Volgens hem is het belangrijk om het fragiel evenwicht van de traditie te bewaren.
De Ducasse van Bergen, ook wel bekend als de Doudou, is een jaarlijks volksfeest in de Belgische stad Bergen. Het evenement duurt een week en de hele stad neemt deel aan de festiviteiten. Het absolute hoogtepunt van de Doudou is het gevecht tussen Sint-Joris en de draak, een spektakel dat duizenden toeschouwers trekt. Dit traditionele feest heeft zijn wortels in de middeleeuwen en wordt gekenmerkt door een rijke geschiedenis en levendige tradities. Sinds 2005 is de Doudou erkend als immaterieel cultureel erfgoed door UNESCO.
De kern van het volksfeest bestaat uit twee delen. Ten eerste is er de Processie van Sint-Waltrudis, oftewel de Car d'Or-processie. Hierbij worden de relieken van Sint-Waltrudis, de patroonheilige van de stad rond geparadeerd in een gouden koets. Deze eindigt met een stevige klim die de kar aflegt. Volgens de historie volgt er een goed jaar als de kar de klim in één keer haalt. Ten tweede is er het Gevecht tussen Sint-Joris en de draak. Dit is een acteerspel waarbij de draak een half uur lang wordt aangevallen door Sint-Joris en andere mythische figuren. Na een half uur wordt de draak uiteindelijk verslagen door een raak geweerschot.
Het is in dit gevecht dat de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen zich laat kenmerken. Traditioneel waren alle acteurs in het gevecht mannen. Na een lang en moeilijk gevecht worden vrouwen eindelijk toegelaten. Echter maar in twee specifieke en onbelangrijke rollen. Elke stap om de participatie van vrouwen en gendergelijkheid verder door te trekken is afgeweerd. Tegenstanders halen argumenten over traditie aan en willen de integriteit van het feest bewaren. Voorstanders doelen op gendergelijkheid en de modernisering van tradities.
Nog erger is de Petit Doudou. Dit is een kopie van het gevecht maar dan door en voor kinderen. De jonge Bergenaars kunnen hier aan deelnemen vanaf dat ze groter dan een meter zijn tot ze een meter zestig groot zijn. Echter is ook deze traditie niet gespaard van seksisme. Op het schoolplein worden jonge meisjes geconfronteerd met het feit dat zij niet zullen mogen deelnemen, terwijl hun klasgenoten van hetzelfde geslacht dat wel mogen. Maar ook hier is elke poging tot verandering jammer genoeg onsuccesvol geweest. Zo startte een meisje van 10 dit jaar nog een petitie om ook meisjes toe te laten in het gevecht. Hoewel dit weer tot een aantal debatten leidde, is er uiteindelijk niets veranderd.
Dit probleem beperkt zich niet tot de stad Bergen. Overal in België ervaren gemeente het conflict tussen traditie in stand houden en gendergelijkheid. Dit betekent echter niet dat het een het ander uitsluit. In Wallonië en Brussel zijn er 42 evenementen die als immaterieel erfgoed beschouwd worden, 22 daarvan zijn seksistisch.
Zo zijn de Gilles van Binche nog steeds enkel mannen. Vrouwen mogen/moeten een grote rol spelen. Echter is en blijft hun rol tot heden achter de schermen. In de stoet zijn onder de maskers enkel mannen te bespotten. Maar er zijn ook carnavals die zich aanpassen, zo krijgen vrouwen een steeds grotere rol in het carnaval van Malmedy.
Ongeacht welk evenement het is of waar het plaats vindt komen dezelfde argumenten naar boven. Volgens sommigen zijn folklore en tradities vaste objecten. Ze moeten geëerd worden in hun oorspronkelijke vorm. Tegenstanders vinden traditie juist iets dat met je mee leeft en zich aanpast aan de tijdgeest.
Het conflict doet aan Vlaamse kanten hard denken aan de Zwarte Pieten discussie, waar roetpieten als inclusiever en correcter alternatief worden geboden. Ook hier komen dezelfde argumenten naar boven. Dat wijst nog maar eens aan dat gemarginaliseerde en historisch ongelijk behandelde groepen overal moeten vechten voor hun plaats in de cultuur. Het is in België tegenwoordig evident dat elke persoon gelijke rechten moet hebben. Iedereen wordt getolereerd, echter is er van inclusiviteit niet altijd spraken. Pas als een samenleving zichzelf, haar verleden en haar cultuur echt openstelt tot anderen kunnen we spreken over een inclusieve maatschappij.